Türk savunma sanayiinin gözbebeği olan insansız hava araçları (İHA) teknolojisinde önemli gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Bayraktar TB2, dönüşten kurtulma yeteneğini gösterirken, Bayraktar TB3 deniz platformlarından operasyon kabiliyetini kanıtladı. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ise Aksungur’un silah kapasitesini artırırken, ANKA III ile yeni nesil hayalet İHA teknolojisinde önemli adımlar atıyor.
Bayraktar TB2’den Dönüşten Kurtulma Başarısı
Bayraktar TB2 insansız hava aracı, yakın zamanda gerçekleştirilen bir test uçuşunda dönüş durumundan kurtulma yeteneğini başarıyla gösterdi. Uçuş sırasında kasıtlı olarak dönüşe sokulan TB2, algoritmaları kullanarak otonom şekilde bu durumdan kurtulmayı başardı. Baykar şirketi, bu manevranın şimdiye kadar hiçbir silahlı İHA tarafından başarıyla gerçekleştirilmediğini belirtiyor.
Şirket açıklamasında, “Bu manevra – şimdiye kadar hiçbir silahlı İHA’nın başarıyla gerçekleştiremediği – platformun kontrol kaybı durumunda bile görevine devam etmesini sağlayarak operasyonel güvenilirliğini önemli ölçüde artırıyor” ifadelerine yer verildi.
Baykar, TB2’nin “TB2T-AI” olarak adlandırılan yeni bir versiyonu üzerinde çalışıyor. Bu versiyon, şirketin “gelişmiş yapay zeka sistemleri” olarak tanımladığı teknolojilerle donatılacak.
Bayraktar TB2 Teknik Özellikleri
| Özellik | Değer |
|---|---|
| Uzunluk | 6.5 m |
| Kanat açıklığı | 12 m |
| Azami kalkış ağırlığı | 700 kg |
| Faydalı yük kapasitesi | 150 kg |
| Motor | Rotax 912-iS (100 hp) |
| Azami hız | 120 knot (222 km/s) |
| Seyir hızı | 70 knot (130 km/s) |
| Servis tavanı | 25,000 ft (7,620 m) |
| Operasyonel irtifa | 18,000 ft (5,486 m) |
| Havada kalış süresi | 27 saat |
| Silah taşıma kapasitesi | 4 adet hardpoint |
TB2’nin Silah Testleri
1 Mart 2025’te bir TB2, İHA’lardan atılmak üzere tasarlanmış 30 kg ağırlığındaki Kemankeş 1 seyir füzesini başarıyla fırlattı. Sistemin menzili 200 km olarak belirtiliyor.
Bayraktar TB3: Gemiden Operasyon Kabiliyeti
Bayraktar TB3, Roketsan UAV-122 süpersonik füzesiyle atış testi gerçekleştirdi. İHA, “görüş hattı altı irtifadan” füzeyi fırlattı ve füze denizde 6×6 metrelik yüzen bir hedefi başarıyla vurdu. 25 Mart’ta gerçekleştirilen TB3’ün bu silahla ilk atışında, 50 km’den uzak bir mesafedeki hedef vuruldu.
Bayraktar TB3, TCG Anadolu gibi kısa pistli uçak gemilerinden operasyon yapabilmek üzere tasarlanmış, katlanabilir kanatlara sahip bir İHA’dır. 27 Ekim 2023’te ilk uçuşunu gerçekleştiren TB3, 19 Kasım 2024’te Türk amfibi hücum gemisi TCG Anadolu’nun güvertesinden başarıyla kalkış ve iniş yaptı. Bu, bu boyut ve sınıftaki sabit kanatlı bir insansız hava aracının bir Helikopter İniş Gemisi’nden (LHD) başarıyla kalkış ve iniş yapmasının ilk örneğiydi.
Bayraktar TB3 Teknik Özellikleri
| Özellik | Değer |
|---|---|
| Uzunluk | 8.35 m |
| Yükseklik | 2.6 m |
| Kanat açıklığı | 14 m |
| Azami kalkış ağırlığı | 1,450 kg |
| Faydalı yük kapasitesi | 280 kg |
| Motor | TEI-PD170 |
| Azami hız | 160 knot (300 km/s) |
| Seyir hızı | 125 knot (232 km/s) |
| Operasyonel menzil | 1,000 deniz mili (1,900 km) |
| Havada kalış süresi | 24+ saat |
| Silah taşıma kapasitesi | 6 adet hardpoint |
TB3’ün Gelişim Süreci
TB3’ün gelişim süreci şu önemli aşamalardan geçti:
- 27 Mart 2023: İlk prototip kamuoyuna tanıtıldı
- 13 Ekim 2023: İlk koşu testini başarıyla tamamladı
- 20 Ekim 2023: İlk kalkış ve iniş testi gerçekleştirildi
- 27 Ekim 2023: İlk uçuşunu gerçekleştirdi
- 11 Kasım 2023: İniş takımları toplanmış şekilde ilk kez uçtu
- 1 Haziran 2024: İlk başarılı ski-jump ramp testi gerçekleştirildi
- 19 Kasım 2024: TCG Anadolu’nun güvertesinden başarıyla kalkış ve iniş yaptı
TB3’ün Silah Sistemleri
TB3, lazer güdümlü akıllı mühimmatlar için 6 adet hardpoint ile donatılmıştır ve şu silahları taşıyabilir:
- L-UMTAS (Uzun Menzilli Tanksavar Füze Sistemi)
- MAM: MAM-C, MAM-L ve MAM-T hassas güdümlü mühimmatlar
- Roketsan Cirit (70 mm Füze Sistemi)
- TUBITAK-SAGE BOZOK Lazer Güdümlü Roketler
- TUBITAK-SAGE TOGAN Havadan-yere fırlatılan 81 mm havan mühimmatı
- TUBITAK-SAGE KUZGUN Modüler müşterek mühimmat
- Roketsan IHA-122 süpersonik füze (50+ km menzilli)
TUSAŞ Aksungur’un Silah Kabiliyeti Artıyor
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen Aksungur orta irtifa, uzun havada kalış (MALE) İHA’sı da silah kabiliyetlerini geliştirmeye devam ediyor. Mart ayı ortasında bir Aksungur, 30.000 fit irtifadan Aselsan’ın LGK-81 ve LGK82 lazer güdümlü bombalarıyla hedefleri başarıyla vurdu.
TAI Aksungur Teknik Özellikleri
| Özellik | Değer |
|---|---|
| Uzunluk | 12.5 m |
| Yükseklik | 3.1 m |
| Kanat açıklığı | 24.2 m |
| Boş ağırlık | 1,800 kg |
| Azami kalkış ağırlığı | 3,300 kg |
| Faydalı yük kapasitesi | 750 kg |
| Motor | 2 × TEI-PD170 (170-220 hp) |
| Azami hız | 180 km/s |
| Servis tavanı | 25,000 ft (7,600 m) – 750 kg yükle |
| Operasyonel irtifa | 35,000 ft (11,000 m) – 150 kg yükle |
| Havada kalış süresi | 12 saat (saldırı uçağı veya deniz devriye uçağı olarak) 24 saat (sinyal istihbaratı görevlerinde) |
| Silah taşıma kapasitesi | Her kanatta 3 adet hardpoint (150, 300 ve 500 kg yük kapasiteli) |
Aksungur’un Operasyonel Geçmişi
Aksungur, Türk Deniz Kuvvetleri tarafından Ekim 2022’de Ege Denizi’nde Yunan denizaltılarını bulmak için sonobuoy yerleştirmek amacıyla kullanıldı. Ancak Kasım 2023’te Kuzey Irak’ta bir Türk Donanması Aksungur’u (seri numarası TCB883) düştü. Mayıs 2024’te ise bir Türk Ordusu Aksungur’u, Irak’ın Kandil Dağları bölgesinde PKK tarafından düşürüldü. Ağustos 2024’te başka bir Aksungur İHA’sı, Kerkük’te Irak Ordusu Pantsir Hava Savunma sistemi tarafından düşürüldü.
ANKA III: Yeni Nesil Hayalet İHA
TUSAŞ’ın diğer önemli çalışması olan ANKA III, uçan kanat tipinde bir hayalet İHA olarak dikkat çekiyor. Proje MIUS kapsamında geliştirilen iki Türk jet motorlu hayalet İHA’dan biri olan ANKA III (diğeri Bayraktar Kızılelma), 28 Aralık 2023’te ilk uçuşunu gerçekleştirdi.
20 Ağustos 2024’te ANKA III, geliştirme sürecinde önemli bir kilometre taşı olan ilk uçuş içi iniş takımı toplama testini başarıyla gerçekleştirdi. 20 Eylül 2024’te ise ilk canlı atış testini başarıyla tamamladı ve hedefini hassas bir şekilde vurdu. Bu test, Aselsan ve Roketsan’ın işbirliğiyle gerçekleştirildi ve Aselsan tarafından üretilen AF500 elektro-optik kamera sistemi ile Roketsan tarafından geliştirilen Teber-82 güdüm kiti kullanıldı.
30 Ekim 2024’te bir TAI ANKA III İHA, bir seyir füzesiyle silahlandırılmış olarak, sadık kanat (loyal wingman) rolünde başka bir uçak tarafından kontrol edilen tarihteki ilk drone oldu. Bu, askeri havacılık için uzaktan kontrol yeteneklerinde bir ilerlemeyi temsil ediyor. 13 Ocak 2025’te ise bir TAI ANKA III, TOLUN bombası gibi dahili mühimmatlarla başarılı bir saldırı görevi testi gerçekleştirdi.
TAI ANKA III Teknik Özellikleri
| Özellik | Değer |
|---|---|
| Azami kalkış ağırlığı | 6.5 ton |
| Faydalı yük kapasitesi | 1,200 kg |
| Seyir hızı | 250 knot (460 km/s) |
| Azami hız | 450 knot (830 km/s) |
| Servis tavanı | 12,000 m (39,000 ft) |
| Azami tavan | 40,000 ft (12,000 m) |
| Havada kalış süresi | 10 saat |
| Boyutlar | 17.5 m uzunluk, 8 m kanat açıklığı |
| Silah kapasitesi | 1,300 kg’a kadar çeşitli mühimmat (SOM-J, MAM, Mk82 ve bunker buster’lar dahil) |
ANKA III’ün Geleceği
Başlangıçta tek motorlu olarak tasarlanan ANKA III’ün, TUSAŞ’ın planlarına göre ileride iki adet yerli üretim TEI TF-10000 turbofan motoruyla donatılması planlanıyor. Bu yerli motorların, İHA’ya süpersonik yetenekler kazandırması ve insanlı KAAN savaş uçağına eşlik edebilmesi bekleniyor.
Yüksek hızlı operasyonlar için tasarlanan ANKA III, hem havadan yere hem de havadan havaya yetenekler sunuyor. Düşük radar izi hayatta kalma şansını artırırken, 10 saate kadar havada kalış süresi ve yüksek irtifa yetenekleri uzun menzilli görevlere olanak tanıyor. İHA, görüş hattı ve görüş hattı ötesi kontrolle otonom olarak çalışabilir.
TUSAŞ’tan Diğer İHA Çalışmaları
TUSAŞ’ın diğer bir çalışması kapsamında, bir ANKA III İHA başarıyla kanat altından başka bir İHA olan Süper Şimşek Yüksek Subsonik İHA sistemini fırlattı. Süper Şimşek daha sonra 50 dakikalık otonom bir uçuş gerçekleştirdi.
TUSAŞ’ın açıklamasına göre, “Hem hava hem de yer hedeflerine karşı etkili bir silah sistemi olarak çalışmak üzere tasarlanan Süper Şimşek, tek bir platformda elektronik destek ve saldırı görevleri için çeşitli türde faydalı yükler taşıma esnekliği de sunuyor.”
Türk İHA’larının Küresel Etkisi
Türk İHA’ları, son yıllarda küresel savunma pazarında önemli bir yer edinmiş durumda. Bayraktar TB2’ler Azerbaycan-Ermenistan çatışmasında, Ukrayna-Rusya savaşında ve Etiyopya’daki Tigray Savaşı’nda kullanıldı. TB3’ün gemi konuşlu özellikleri, Türkiye’nin deniz kuvvetlerinin yeteneklerini önemli ölçüde artırırken, ANKA III ve Aksungur gibi daha gelişmiş sistemler, Türkiye’nin savunma sanayiindeki yenilikçi yaklaşımını gösteriyor.
Türk İHA’ları, sadece Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından değil, dünya genelinde birçok ülke tarafından da tercih ediliyor. Aksungur, Kırgızistan ve Çad’a teslim edilirken, Cezayir, Angola ve Özbekistan gibi ülkeler de sipariş vermiş durumda. Bayraktar TB3 için ise Endonezya 60 adet sipariş verdi.
