28 Nisan 2025 Pazartesi günü, İspanya saatiyle öğleden sonra (yaklaşık 12:30) başlayan ve İber Yarımadası’nın büyük bir bölümünü etkisi altına alan geniş çaplı bir elektrik kesintisi yaşandı. Kesinti, İspanya ve Portekiz’deki başkentler Madrid ve Lizbon dahil olmak üzere birçok büyük şehri etkiledi. Ayrıca, İspanya sınırına yakın Andorra ve Fransa’nın bazı bölgeleri de kısa süreliğine kesintiden etkilendi. Ancak, İspanya’nın popüler turistik bölgeleri olan Balear ve Kanarya Adaları’nın kesintiden büyük ölçüde etkilenmediği bildirildi.
Kesintinin Nedeni Belirsizliğini Korudu
Kesintinin kesin nedeni başlangıçta belirlenemedi. Portekizli şebeke operatörü REN, kesintinin İspanya’daki “aşırı sıcaklık değişimlerinden” kaynaklanan “nadir bir atmosferik olay” nedeniyle olabileceğini ve şebekenin tamamen eski haline getirilmesinin bir haftayı bulabileceğini öne sürdü. Diğer kaynaklar ise sorunun “Avrupa elektrik sistemindeki” bir arızadan kaynaklandığını belirtti. İspanyol ve Portekizli yetkililer başlangıçta bir siber saldırı olasılığını dışlamazken , Portekiz Başbakanı ve Avrupa Komisyonu yetkilileri daha sonra siber saldırıya dair bir kanıt bulunmadığını ifade ettiler. İspanyol yetkililer durumu “benzeri görülmemiş” ve “olağanüstü” olarak nitelendirdi.
Kesinti Havaalanı Operasyonlarını Vurdu
Kesinti, havacılık sektörü için ciddi aksamalara yol açtı:
- Uçuş İptalleri ve Gecikmeler Yaşandı: Portekiz havalimanlarından kalkan 96 uçuş ve İspanya havalimanlarından kalkan 45 uçuş iptal edildi. Portekiz’de başkent Lizbon (LIS) en çok etkilenen havalimanı olurken , İspanya’da Barselona (BCN) ve Madrid (MAD) havalimanları en fazla etkilenenler oldu. Havacılık analiz firması Cirium’a göre, Pazartesi akşamı itibarıyla Lizbon’daki kalkış iptalleri %29.6’ya ulaştı. Flight Radar verilerine göre, kesintinin zirve yaptığı anlarda Barselona ve Lizbon’da kalkışların %75’inden fazlası gecikmeliydi. İngiltere’den Portekiz’e yapılan dokuz uçuş da iptal edilirken , Cirium’a göre İngiltere’den İspanya’ya yapılan uçuşlarda iptal yaşanmadı.
- Havaalanı Operasyonları Aksadı:
- Yedek Güç Devreye Girdi: İspanyol havaalanı işletmecisi Aena, kesinti nedeniyle havaalanlarında bazı sorunlar yaşandığını ancak acil durum jeneratörlerinin aktif olduğunu doğruladı. Lizbon Havalimanı’nda da jeneratörler devreye girdi. Ancak bu jeneratörler genellikle tüm operasyonları değil, sadece temel ve kritik sistemleri desteklemek için tasarlanmıştır.
- Terminal Koşulları Kötüleşti: Madrid , Lizbon ve Barselona gibi büyük havalimanlarında terminaller kısmen veya tamamen karanlığa gömüldü. Check-in kontuarları, bagaj sistemleri, elektronik ödeme sistemleri, bilgi ekranları gibi hizmetlerde aksaklıklar yaşandı. Lizbon’da uzun kuyruklar oluştu, klima ve su temininde sorunlar yaşandı.
- Hava Trafik Akışı Kısıtlandı: Lizbon’a inişler tamamen durduruldu (sıfır oran), Barselona’ya iniş oranı %50, Madrid’e ise %60 oranında azaltıldı. Lizbon, Madrid ve Barselona’da tüm kalkışlar için yerde bekletme (ground stop) emri verildi. BBC’nin edindiği bilgilere göre, Lizbon Havalimanı akış hızlarını sınırladı, bu da uçakların varışını engelledi veya geciktirdi ve normalde sıkı zaman çizelgelerine göre işleyen operasyonları aksattı.
- Hava Trafik Kontrolü (ATC) Çalışmaya Devam Etti: Havacılık uzmanı David Gleave BBC’ye yaptığı açıklamada, havaalanlarındaki güç kesintilerinin ATC’yi etkilemeyeceğini, çünkü “bir bataryanın en fazla bir saniye sonra devreye gireceğini, bu yüzden uçakların güvende olduğunu” belirtti. “Bundan sonra, dizel yakıtlı bir jeneratör gücü çalışır durumda tutacak ve böylece hava trafik kontrolü işlevini sürdürebilecektir” diye ekledi. İspanya’nın hava seyrüsefer kuruluşu Enaire de, yedek jeneratörlerin devreye girmesi sayesinde beş kontrol merkezinden hava trafik yönetimi operasyonlarının devam ettiğini doğruladı ve operasyonların tam güvenliğini sağlamak için uygun düzenlemelerin uygulandığını ekledi. Bu durum, ATC sistemlerinin UPS ve jeneratör gibi yedek güç sistemleriyle donatılmış olmasından kaynaklanmaktadır.
Kesinti Diğer Ulaşım Ağlarını da Felç Etti
Kesinti sadece havaalanlarını değil, diğer ulaşım modlarını da etkiledi:
- Demiryolu Hizmetleri Durdu: İspanya’nın ulusal demiryolu operatörü Renfe, saat 12:30 itibarıyla “tüm ulusal elektrik şebekesinin kesildiğini” ve trenlerin durduğunu, istasyonlardan kalkış olmadığını bildirdi. Madrid , Lizbon ve Porto gibi şehirlerde metro ağları kapatıldı ve bazı yolcular vagonlarda veya tünellerde mahsur kaldı. İspanya Ulaştırma Bakanı Oscar Puente, orta ve uzun mesafeli trenlerin Pazartesi günü normal hizmete dönmesinin muhtemel olmadığını söyledi ve mahsur kalan yolcuları kurtarma çalışmalarının sürdüğünü belirtti.
- Karayolu Trafiği Kilitlendi: Trafik ışıklarının çalışmaması nedeniyle büyük şehirlerde, özellikle Madrid’de ciddi trafik sıkışıklıkları yaşandı. Madrid Belediye Başkanı Jose Luis Martinez-Almeida, bazı otoyol tünellerinin kapatılması nedeniyle halktan yolları boş tutmalarını istedi.
Havayolları ve Yolcular Zor Durumda Kaldı
- Havayolları Önlem Aldı: İspanya’nın ulusal havayolu Iberia, sistemlerinin %100 çalıştığını ancak havaalanlarındaki zorluklar nedeniyle yolculara uçuşlarını yeniden planlama seçeneği sunduğunu açıkladı. TAP Air Portugal, yolcularından durum normale dönene kadar havaalanlarına gitmemelerini istedi. easyJet, İngiltere ile Lizbon/Madrid arasındaki bazı uçuşlarını iptal etti ve etkilenen yolculara 72 saat içinde ücretsiz transfer veya uçuş kuponu teklif etti.
- Yolcular Mağdur Oldu: Kara ve toplu taşıma sistemlerindeki aksaklıklar, yolcuların ve personelin havaalanlarına ulaşmasını zorlaştırdı. Terminallerde kalan yolcular belirsizlik, bilgi eksikliği ve temel hizmetlere (yiyecek, su, iletişim) erişimde zorluklarla karşılaştı. Bazı bölgelerde su pompalarının çalışmaması nedeniyle “panik alımları” yaşandığına dair haberler çıktı.
Yetkililer Güç Restorasyonu İçin Çalıştı
İspanyol şebeke operatörü Red Eléctrica’nın Operasyon Hizmetleri Direktörü Eduardo Prieto, Pazartesi öğleden sonra yaptığı açıklamada, gücün tamamen geri gelmesinin 6 ila 10 saat sürebileceğini tahmin etti. Portekiz Başbakanı Luis Montenegro da gücün “önümüzdeki saatlerde” geri gelmesini beklediğini söyledi. Ancak Portekizli operatör REN, durumun normalleşme zamanını tahmin etmenin “imkansız” olduğunu belirtti ve daha önceki bir açıklamada tam restorasyonun bir haftayı bulabileceği uyarısında bulunmuştu. Kesintinin zincirleme etkilerinin ve operasyonlardaki aksaklıkların birkaç gün sürmesi bekleniyordu.
