Elektrik Kesintileri Sırasında Uçaklar Uçar mı ve Havaalanları Çalışır mı?

28 Nisan 2025 tarihinde İber Yarımadası’nı ve Fransa’nın bazı bölgelerini etkisi altına alan büyük çaplı elektrik kesintisi, modern toplumların ve kritik altyapıların enerji şebekelerine ne kadar bağımlı olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Kesintinin kesin nedeni başlangıçta belirsizliğini korurken – şebeke kaynaklı bir sorun mu, nadir bir atmosferik olay mı , yoksa potansiyel bir siber saldırı mı olduğu konusunda spekülasyonlar yapıldı – etkileri anında ve yaygın oldu. İspanyol yetkililer, durumun “benzeri görülmemiş” ve “olağanüstü” olduğunu belirtirken , gücün tamamen geri gelmesinin İspanya için 6 ila 10 saat , Portekiz için ise başlangıçta daha da uzun sürebileceği tahmin ediliyordu. Bu olay, özellikle havacılık sektörü için önemli bir test niteliğindeydi ve elektrik kesintileri sırasında uçakların ve havaalanlarının operasyonel kabiliyetleri hakkındaki temel soruları gündeme getirdi.

Kesinti, Madrid (MAD), Lizbon (LIS) ve Barselona (BCN) gibi büyük Avrupa havacılık merkezlerini doğrudan vurdu. Haberlere göre, havaalanları acil durum ve yedek jeneratörlerini hızla devreye soktu. Ancak bu yedek sistemler, operasyonların normal seyrinde devam etmesini sağlamak için yeterli olmadı. Terminallerin kısmen veya tamamen karanlığa gömüldüğü , check-in kontuarları, bagaj teslim sistemleri, elektronik ödeme sistemleri ve bilgi ekranları gibi kritik yolcu hizmetlerinde aksaklıklar yaşandığı rapor edildi. Hatta bazı durumlarda klima ve su temini gibi temel hizmetlerin bile kesintiye uğradığı belirtildi. Dahası, kesinti şehir içi ulaşımı da felç ettiğinden, yolcuların ve personelin havaalanlarına erişiminde yaşanan zorluklar, mevcut kaosu daha da artırdı.

Bu durumun uçuşlar üzerindeki etkisi yıkıcı oldu. Geniş çaplı rötarlar yaşandı; örneğin, kesintinin zirve yaptığı anlarda Barselona ve Lizbon’da seferlerin %75’inden fazlasının rötar yaptığı bildirildi. Yüzlerce uçuş iptal edildi ve büyük merkezlerde (Madrid, Lizbon, Barselona) kalkışlar için yerde bekletme (ground stop) emirleri verildi. Hava trafik kontrolü, gelen uçak sayısını sınırlamak zorunda kaldı; örneğin, Barselona’ya iniş oranı %50, Madrid’e ise %60 oranında azaltıldı. TAP Air Portugal gibi havayolları, yolcularına durum normale dönene kadar havaalanlarına gelmemelerini tavsiye etti , easyJet gibi diğerleri ise Birleşik Krallık ile İspanya/Portekiz arasındaki bazı uçuşlarını iptal etti. Kesintinin zincirleme etkilerinin günlerce sürmesi bekleniyordu.

Bu olay, önemli dersler içermektedir. Birincisi, havaalanlarındaki yedek güç sistemleri, temel güvenlik fonksiyonlarını ve bazı kritik operasyonları sürdürmek için tasarlanmış olsa da, geniş çaplı ve uzun süreli bir kesinti durumunda tüm terminal hizmetlerini ve normal operasyonel tempoyu destekleyemeyebilir. Havaalanı operasyonlarının aksaması sadece jeneratörlerin kapasitesiyle ilgili değil, aynı zamanda kesintinin yer hizmetleri, ulaşım ağları ve iletişim altyapısı gibi havaalanı ekosisteminin diğer unsurları üzerindeki etkileriyle de yakından bağlantılıdır. İkincisi, İspanya, Portekiz ve Fransa’yı etkileyen bu kesinti, modern enerji şebekelerinin ne kadar birbirine bağlı olduğunu ve bir noktadaki arızanın sınır ötesi etkilere yol açabileceğini göstermiştir. Bu durum, sadece ulusal düzeyde değil, bölgesel ve uluslararası düzeyde de enerji altyapısı dayanıklılığı ve kriz yönetimi koordinasyonunun önemini vurgulamaktadır. Son olarak, kesintinin nedenine ilişkin başlangıçtaki belirsizlik (teknik arıza mı, kasıtlı eylem mi?) , büyük altyapı arızalarının anında güvenlik endişeleri yaratabildiğini ve nedenin hızlı bir şekilde teşhis edilmesinin zorluklarını ortaya koymaktadır. Bu durum, kritik altyapıların güvenliğine yönelik artan hassasiyeti yansıtmaktadır.

Tablo: Nisan 2025 İspanya/Portekiz/Fransa Elektrik Kesintisinin Havacılık Üzerindeki Etkileri Özeti

Havaalanı (Kod)	Tarih	Rapor Edilen Sorunlar	Uçuş Etkisi	Önemli Havayolu Tavsiyeleri/Eylemleri
Madrid (MAD)	28 Nisan 2025	Terminal Güç Kaybı, Yedek Jeneratörler Aktif, Check-in/Bagaj Etkisi, Yer Ulaşımı Sorunları, Terminal Hizmetlerinde Aksama	Ciddi Gecikmeler/İptaller, Varış Oranı %60 Azaltıldı, Kalkışlar Durduruldu	Genel aksama uyarıları
Lizbon (LIS)	28 Nisan 2025	Terminal Güç Kaybı (kısmen geri geldi), Yedek Jeneratörler Aktif, Uzun Kuyruklar, Klima/Su Sorunları, Yer Ulaşımı Sorunları	Ciddi Gecikmeler (>%75 rapor edildi), İptaller, Varışlar Durduruldu (sıfır oran), Kalkışlar Durduruldu	TAP Air Portugal: Havaalanına gelmeyin. easyJet: Uçuşlar iptal edildi.
Barselona (BCN)	28 Nisan 2025	Terminal Güç Kaybı (kısa süreli), Yedek Jeneratörler Aktif, Bilgi Ekranlarında Sorunlar, Yer Ulaşımı Sorunları	Ciddi Gecikmeler (>%75 rapor edildi), İptaller, Varış Oranı %50 Azaltıldı, Kalkışlar Durduruldu	Genel aksama uyarıları
Diğer İspanyol Havaalanları	28 Nisan 2025	Yedek Jeneratörler Aktif, Bazı Aksaklıklar Rapor Edildi	Gecikmeler ve olası aksaklıklar	Aena (İspanyol Havaalanı İşletmecisi): Havayolu ile kontrol edin.

Bu olay, elektrik kesintilerinin havacılık operasyonları üzerindeki potansiyel etkilerini anlamak için bir başlangıç noktasıdır. Peki, uçaklar uçuş sırasında elektriğe ihtiyaç duyar mı ve bu gücü nasıl sağlarlar? Havaalanları bu tür durumlara ne kadar hazırlıklıdır?

Uçaklar Uçuş Sırasında Elektriğe İhtiyaç Duyar mı ve Kendi Gücünü Nasıl Üretir?

Modern ticari uçaklar, operasyonları için büyük ölçüde elektriğe bağımlıdır. Elektrik gücü, sadece kabin aydınlatması veya yolcu eğlence sistemleri gibi konfor unsurları için değil, aynı zamanda uçuşun güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi için hayati öneme sahip sistemler için de gereklidir. Bunlar arasında uçuş kumanda sistemleri (özellikle ‘fly-by-wire’ teknolojisine sahip uçaklarda), navigasyon ve iletişim ekipmanları, kokpit göstergeleri, buzlanmayı önleyici sistemler ve yakıt pompaları gibi kritik bileşenler bulunur. Dolayısıyla, uçuş sırasında güvenilir bir elektrik kaynağının sürekliliği mutlak bir zorunluluktur.

Neyse ki, uçaklar havadayken yerdeki elektrik şebekesine bağımlı değildirler. Her uçak, kendi elektrik gücünü üretebilen otonom bir sistemle donatılmıştır. Bu bağımsızlık, uçuş güvenliğinin temel taşlarından biridir. Uçakların birincil güç kaynağı, genellikle motorlar tarafından tahrik edilen jeneratörler veya alternatörlerdir. Jet motorlarının dönen ana mili, bir dişli kutusu aracılığıyla jeneratörleri çevirir ve bu jeneratörler uçağın ihtiyaç duyduğu elektriği üretir. Bu jeneratörlerin ürettiği güç genellikle 115-120 Volt / 400 Hertz Alternatif Akım (AC) veya 28 Volt / 14 Volt Doğru Akım (DC) şeklindedir. Üretilen bu güç, doğrudan kullanılabileceği gibi, transformatörler, doğrultucular (TRU – Transformer Rectifier Unit) veya invertörler aracılığıyla farklı voltaj veya akım tiplerine dönüştürülerek çeşitli sistemlere dağıtılır.

Uçak elektrik sistemleri, “derinlemesine savunma” (defense-in-depth) felsefesiyle tasarlanmıştır. Bu, tek bir arıza noktasının tüm sistemi çökertmesini önlemek için çok katmanlı yedeklilik anlamına gelir.

• Birincil Güç Kaynakları: Her motorda genellikle bir veya daha fazla jeneratör bulunur. Çift motorlu bir uçakta bu, en az iki bağımsız ana güç kaynağı demektir.
• Yardımcı Güç Ünitesi (APU – Auxiliary Power Unit): Genellikle uçağın kuyruk kısmında bulunan küçük bir gaz türbin motorudur. APU, yerde motorlar çalışmıyorken uçağa elektrik ve basınçlı hava sağlar (örneğin, motor çalıştırma ve klima için). Ayrıca, uçuş sırasında bir veya daha fazla ana motor jeneratörünün arızalanması durumunda önemli bir yedek güç kaynağı görevi görür.
• Bataryalar: Uçaklarda, genellikle kurşun-asit, NiCad veya giderek yaygınlaşan lityum-iyon tipi bataryalar bulunur. Bu bataryalar, APU’yu veya motorları çalıştırmak için ilk gücü sağlar ve tüm jeneratörlerin (motor ve APU) kaybedilmesi durumunda çok kısa bir süre için acil durum gücü temin eder.
• Ram Air Turbine (RAT): Bu, son çare olarak devreye giren bir acil durum sistemidir. Genellikle uçağın gövdesinin altından veya yanından dışarı açılan küçük bir pervanedir. Tüm motorların ve APU’nun gücünü kaybetmesi gibi son derece nadir durumlarda, RAT uçağın ileri hareketiyle oluşan hava akımını kullanarak döner ve temel uçuş kontrolleri, kritik göstergeler ve iletişim sistemleri için yeterli hidrolik veya elektrik gücünü üretir.

Bu çok katmanlı yapı, uçağın elektrik sisteminin son derece dayanıklı olmasını sağlar. Güç, ‘bus bar’ adı verilen dağıtım hatları aracılığıyla farklı sistemlere iletilir. Kritik sistemler (örneğin, uçuş kontrolleri, temel navigasyon) özel ‘essential’ veya ’emergency’ bus’lara bağlanır ve bu bus’lar, birden fazla güç kaynağı arızası durumunda bile güç alabilecek şekilde tasarlanmıştır. Her bir bileşen ve devre, aşırı yüklenmeyi veya kısa devreyi önlemek için sigortalar veya devre kesicilerle korunur. Bu tasarım, uçuş sırasında tüm elektrik gücünün tamamen kaybedilmesi olasılığını son derece düşürür.

Son yıllarda Boeing 787 Dreamliner gibi “daha elektrikli uçak” (more-electric aircraft) konseptine doğru bir eğilim gözlenmektedir. Bu uçaklarda, geleneksel olarak motorlardan alınan basınçlı hava (bleed air) ile çalıştırılan hidrolik sistemler, motor çalıştırma ve kanat buzlanma önleme gibi sistemler, bunun yerine elektrikle çalıştırılır. Bu yaklaşımın amacı, pnömatik sistemlerin getirdiği ağırlığı, karmaşıklığı ve verimlilik kaybını azaltarak yakıt tasarrufu sağlamak ve bakımı kolaylaştırmaktır. Ancak bu durum, uçağın toplam elektrik ihtiyacını artırır ve dolayısıyla elektrik üretim ve dağıtım sisteminin güvenilirliğini daha da kritik hale getirir. Örneğin, 787’de her motorda ikişer ve APU’da ikişer olmak üzere toplam altı adet jeneratör bulunur. Bu artan elektrik bağımlılığı, daha da sofistike ve yedekli elektrik sistemlerinin geliştirilmesini zorunlu kılmıştır.

Havaalanları Elektrik Kesintisi Durumunda Nasıl Çalışmaya Devam Eder?

Uçakların aksine, havaalanları operasyonlarını sürdürmek için yerel elektrik şebekesine büyük ölçüde bağımlıdır. Kesintisiz ve güvenilir bir güç kaynağı, havaalanının sayısız sisteminin sorunsuz çalışması için hayati önem taşır. Peki, şebeke gücü kesildiğinde ne olur? Havaalanları nasıl çalışmaya devam eder?

Öncelikle, elektriğe bağımlı olan kritik havaalanı sistemlerini belirlemek gerekir. Bunlar geniş bir yelpazeyi kapsar:

• Hava Trafik Kontrol (ATC): Radar sistemleri, kontrol kulesi iletişim cihazları (telsizler, telefonlar), uçuş veri işleme sistemleri ve hava trafik akış yönetimi araçları tamamen elektriğe bağımlıdır. ATC’nin sürekliliği, uçuş emniyetinin temelini oluşturur.
• Meydan Aydınlatması: Pist ışıkları, taksi yolu ışıkları, yaklaşma ışıkları ve diğer görsel yardımcılar, özellikle gece veya düşük görüş koşullarında uçakların güvenli iniş ve kalkışı için zorunludur.
• Seyrüsefer Yardımcıları (NAVAIDs): ILS (Aletli İniş Sistemi), VOR gibi radyo seyrüsefer yardımcıları, uçakların hassas yaklaşma ve rota takibi yapmasını sağlar. Bunların da güvenilir güce ihtiyacı vardır ve bazen kendi özel yedek güç kaynaklarına sahip olabilirler.
• Terminal Operasyonları: Yolcu check-in kontuarları, bagaj taşıma ve ayırma sistemleri, güvenlik kontrol noktaları (X-ray cihazları, metal dedektörleri), biniş kapıları ve köprüleri gibi sistemler, yolcu akışının ve işlemlerinin temelini oluşturur.
• Yolcu Tesisleri ve Bina Sistemleri: Terminal aydınlatması, ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme (HVAC), asansörler, yürüyen merdivenler, otomatik kapılar, anons sistemleri ve bilgi ekranları yolcu konforu ve bilgilendirilmesi için gereklidir.
• Güvenlik ve Emniyet Sistemleri: Yangın alarm ve söndürme sistemleri, acil durum aydınlatması (çıkış işaretleri vb.), güvenlik kameraları (CCTV) ve erişim kontrol sistemleri, tesisin ve içindekilerin güvenliği için kritik öneme sahiptir.
• İletişim Sistemleri: Havaalanı içi ve dışı iletişim ağları (telefon, veri ağları) operasyonel koordinasyon için elzemdir.

Bu sistemlerin kesintisiz çalışmasını sağlamak için havaalanları, genellikle iki ana bileşenden oluşan kapsamlı yedek güç altyapılarına sahiptir:

1. Yedek Jeneratörler: Bunlar, havaalanı yedek gücünün bel kemiğidir. Genellikle büyük dizel veya doğal gaz motorları tarafından çalıştırılırlar. Farklı kapasite ve çalışma süreleri için derecelendirilmişlerdir:

• Standby (Acil Durum Bekleme): En yaygın tiptir. Şebeke gücü kesildiğinde otomatik olarak (genellikle saniyeler içinde, örneğin 10 saniye gibi yasal gereklilikler dahilinde ) devreye girer ve kesinti süresince güç sağlar.
• Prime (Birincil): Şebeke bağlantısı olmayan veya güvenilir olmayan yerlerde ana güç kaynağı olarak sınırlı saatlerde (örneğin, günde 8-12 saat) çalışmak üzere tasarlanmıştır, ancak yedek güç olarak da kullanılabilir.
• Continuous (Sürekli): Sürekli olarak tam yükte çalışmak üzere tasarlanmıştır, genellikle şebekeden bağımsız ana güç kaynağı olarak kullanılır.

Havaalanları genellikle ‘Standby’ tipi jeneratörler kullanır. Şebeke gücü kesildiğinde, Otomatik Transfer Anahtarları (ATS – Automatic Transfer Switch) adı verilen cihazlar, kritik yükleri otomatik olarak şebekeden ayırıp jeneratöre bağlar. Büyük havaalanları, artan güç ihtiyacını karşılamak ve yedeklilik sağlamak için genellikle birden fazla jeneratörü paralel olarak çalıştırır. Örneğin, Tulsa Uluslararası Havalimanı’nın yedek kapasitesini tek bir 100 kW jeneratörden 4.000 kW’a (4 MW) çıkardığı ve bunun için paralel jeneratörler kullandığı belirtilmiştir.

2. Kesintisiz Güç Kaynakları (UPS – Uninterruptible Power Supply): Jeneratörlerin devreye girmesi birkaç saniye sürer. Ancak ATC bilgisayarları, kritik veri merkezleri, bazı iletişim sistemleri gibi bazı sistemler milisaniyelik bir kesintiye bile tahammül edemez. İşte bu noktada UPS sistemleri devreye girer. UPS’ler, şebeke gücü kesildiği anda anında devreye giren ve jeneratörler tam güce ulaşana kadar geçen kısa süreyi (genellikle birkaç dakika ile bir saat arasında, yüke ve batarya kapasitesine bağlı olarak) bataryalarıyla dolduran sistemlerdir. Jeneratör devreye girdiğinde, UPS bataryalarını şarj etmeye başlar ve yükü jeneratöre devreder. Bu UPS + Jeneratör kombinasyonu, en kritik sistemler için gerçek kesintisiz güç sağlar. Diğer daha az kritik sistemler ise sadece jeneratör tarafından desteklenebilir ve bu nedenle şebeke kesintisi ile jeneratörün devreye girmesi arasında kısa bir kesinti yaşayabilirler.

Bu yedekleme stratejisi rastgele değildir; katı düzenlemeler ve standartlarla yönetilir. Örneğin, ABD’de Federal Havacılık İdaresi (FAA), Ulusal Hava Sahası Sistemi (NAS) tesisleri için elektrik gücü politikalarını belirleyen emirler (örneğin, JO 6030.20G, FAA Order 6950.2) yayınlamıştır. Bu düzenlemeler, güç kalitesi, güvenilirlik ve kullanılabilirlik standartlarını tanımlar ve havaalanı hizmetlerini önem derecesine göre sınıflandırır:

• Kritik (Critical): Kaybedilmesi durumunda NAS’ın uçaklar arasında güvenli ayrımı ve kontrolü sağlayamamasına neden olacak hizmetler (örn. ATC’nin temel fonksiyonları, bazı seyrüsefer yardımcıları, kritik pist aydınlatmaları). Bu sistemlere güç sağlayan bus’lar en yüksek güvenilirlik ve kullanılabilirlik hedeflerine sahiptir (örn. tipik minimum kullanılabilirlik 0.999998). Genellikle UPS ve jeneratör ile yedeklenirler.
• Esas (Essential): Kaybedilmesi durumunda NAS’ın güvenli ayrım ve kontrol yeteneğini azaltacak hizmetler (örn. bazı destek ATC sistemleri, diğer önemli aydınlatmalar). Daha düşük ama yine de yüksek güvenilirlik hedefleri vardır (örn. tipik minimum kullanılabilirlik 0.9998). Genellikle jeneratör ile yedeklenirler.
• Rutin / Esas Olmayan (Routine / Non-Essential): Kaybedilmesi durumunda ATC operasyonlarını doğrudan etkilemeyen hizmetler (örn. genel terminal aydınlatması, yolcu konfor sistemleri, imtiyazlı işletmeler). Daha düşük güvenilirlik hedefleri vardır (örn. tipik minimum kullanılabilirlik 0.998) ve yedek güçleri sınırlı olabilir veya hiç olmayabilir.

Bu sınıflandırma, yedek güç kaynaklarının nereye ve ne ölçüde tahsis edileceğini belirler, böylece en hayati fonksiyonlar en yüksek önceliğe sahip olur. Avrupa’da EASA (Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı) ve küresel düzeyde ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü) da havaalanı altyapısı, operasyonel güvenlik ve acil durum planlaması konularında standartlar ve rehberlik sağlar.

Tablo: Kritik Havaalanı Sistemleri ve Yedek Güç Sağlama Yöntemleri

Sistem Kategorisi	Güç Bağımlılığı	Tipik Yedekleme Yöntemi	FAA Güç Kategorisi (Örnek)
ATC / Seyrüsefer (Temel Fonksiyonlar)	Çok Yüksek	UPS + Jeneratör	Kritik
Meydan Aydınlatması (Kritik Pist/Taksi Yolu)	Yüksek	Jeneratör (Bazen UPS destekli)	Kritik / Esas
Terminal Operasyonları – Kritik (Check-in/Bagaj/Güvenlik)	Yüksek	Jeneratör (Bazı kritik kontrol sistemleri için UPS)	Esas / Rutin (Sisteme bağlı)
Terminal Operasyonları – Hayat Güvenliği (Acil Çıkış/Yangın Alarm)	Çok Yüksek	UPS / Batarya + Jeneratör	Kritik (Hayat Güvenliği)
Terminal Operasyonları – Yolcu Konforu (Genel HVAC/Aydınlatma/İmtiyazlar)	Orta/Yüksek	Jeneratör (Sınırlı Kapsamda) / Yok	Esas Olmayan / Rutin

Havaalanlarının artan karmaşıklığı, yolcu ve kargo hacmindeki büyüme ve elektrifikasyona (örneğin, elektrikli yer hizmetleri araçları , terminal ısıtma/soğutma sistemleri ) yönelik eğilimler, yedek güç sistemlerine olan talebi sürekli artırmaktadır. Bu durum, havaalanlarını daha büyük kapasiteli, daha verimli ve daha esnek yedek güç çözümlerine yöneltmektedir. Paralel çalışan çoklu jeneratör sistemleri ve hatta kendi kendine yetebilen, enerji üretebilen, dağıtabilen ve depolayabilen mikro şebekeler (microgrids) gibi daha gelişmiş yaklaşımlar giderek daha fazla önem kazanmaktadır.

Elektrik Kesintisinin Süresi Havaalanı ve Uçuş Operasyonlarını Nasıl Etkiler?

Bir elektrik kesintisinin havaalanı operasyonları ve uçuşlar üzerindeki etkisi, büyük ölçüde kesintinin süresine bağlıdır. Kısa süreli ve uzun süreli kesintilerin sonuçları önemli ölçüde farklılık gösterir.

Kısa Süreli Kesintiler (Genellikle Birkaç Dakikadan Birkaç Saate Kadar): Kısa süreli kesintilerde, havaalanının yedek güç sistemleri genellikle durumu idare etmek için yeterlidir. UPS sistemleri, en kritik ekipmanların anlık kesintiden etkilenmesini önlerken , jeneratörler saniyeler içinde devreye girerek diğer temel sistemlere güç sağlar. Bu süre zarfında, jeneratörle desteklenmeyen veya UPS kapsamına girmeyen bazı sistemlerde (örneğin, terminalin bazı bölümlerindeki genel aydınlatma veya bazı yolcu hizmetleri) kısa süreli kesintiler yaşanabilir. Yolcular küçük gecikmeler veya rahatsızlıklar yaşayabilirler, ancak operasyonlar genellikle büyük ölçüde aksamadan devam edebilir veya hızla normale dönebilir. ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) tarafından yapılan bir araştırma, 2015-2022 yılları arasında ABD havaalanlarında yüzlerce kısa süreli (5 dakikadan uzun) kesinti yaşandığını ve bunların bagaj sistemleri, imtiyazlı işletmeler ve hatta uçuş programları gibi çeşitli operasyonları etkilediğini göstermiştir. Bu, kısa kesintilerin bile tamamen etkisiz olmadığı, ancak genellikle yönetilebilir olduğu anlamına gelir.

Uzun Süreli Kesintiler (Genellikle 4-12 Saat ve Üzeri): Kesinti süresi uzadıkça, durum giderek ciddileşir ve havaalanı operasyonları üzerindeki baskı artar.

• Artan Uçuş Aksaklıkları: Kısa süreli gecikmeler yerini yaygın iptallere ve uçuşların başka havaalanlarına yönlendirilmesine bırakır. Hava trafik kontrolü, yedek güçle çalışsa bile, azalan terminal kapasitesi, yer hizmetlerindeki aksamalar ve genel kaos nedeniyle uçuş sayısını sınırlamak zorunda kalabilir. Atlanta Hartsfield-Jackson (ATL) havaalanında 2017’de yaşanan 11 saatlik kesinti, 1.100’den fazla uçuşun iptal edilmesine ve yaklaşık 30.000 yolcunun mahsur kalmasına neden olmuştur. Benzer şekilde, Mart 2025’te Londra Heathrow’da (LHR) bir trafo merkezi yangını nedeniyle yaşanan kesinti, 1.350’den fazla uçuşu etkilemiş ve havaalanının 15 yıl sonra ilk kez tamamen kapanmasına yol açmıştır.
• Yolcu Mağduriyeti: Binlerce yolcu terminallerde mahsur kalabilir. Yetersiz bilgilendirme, temel ihtiyaçlara (yiyecek, su, tuvalet) erişimde zorluklar, konforsuz koşullar (klima veya ısıtma eksikliği) ve belirsizlik, yolcular arasında büyük bir strese ve kaosa yol açar.
• Yedek Güç Sistemlerinin Sınırları: Uzun süreli çalışma, yedek jeneratörler üzerinde baskı oluşturur. Teknik olarak bazı ticari jeneratörler yüzlerce saat çalışabilecek şekilde tasarlanmış olsa da , pratikte en büyük kısıtlama yakıt tedarikidir.
• Ticari Faaliyetlerin Durması: Terminallerdeki mağazalar, restoranlar ve diğer ticari işletmeler faaliyetlerini durdurmak zorunda kalır, bu da hem işletmeler hem de havaalanı için ciddi gelir kaybı anlamına gelir.
• Ekonomik Kayıplar: Uçuş iptalleri, operasyonel aksaklıklar, yolcu tazminatları (gerekliyse) ve ticari kayıplar nedeniyle hem havayolları hem de havaalanları için milyonlarca dolarlık (veya pound/euro) maliyetler ortaya çıkar. Atlanta kesintisinin maliyetinin 50 milyon dolar civarında , Heathrow kesintisinin ise yüz milyonlarca poundu bulabileceği tahmin edilmiştir.

Uzun süreli kesintilerde havaalanı yedek güç sistemlerinin dayanıklılığını belirleyen en kritik faktör yakıttır. Havaalanları, yedek jeneratörleri için genellikle sahada belirli bir süre (birkaç saatten birkaç güne, hatta bazı durumlarda haftalara kadar ) yetecek kadar dizel yakıt depolar. Örneğin, bir büyük ABD havaalanının tüm tesisi üç hafta boyunca çalıştırabilecek kadar yakıtı olduğu rapor edilmiştir. Ancak, kesinti beklenenden uzun sürerse veya bölgesel bir felaket nedeniyle yakıt ikmali yapılamazsa, jeneratörler yakıtları bittiğinde duracaktır. Doğal gazla çalışan jeneratörler ise yakıt depolama sorununu ortadan kaldırır, ancak bu kez de doğal gaz şebekesinin kendisinin kesintiden etkilenme riski ortaya çıkar. Ayrıca, çok uzun süreli (haftalarca) kesintisiz çalışma, jeneratörlerin periyodik bakım (örneğin, yağ değişimi) ihtiyacını da gündeme getirebilir. UPS sistemlerinin batarya ömrü ise zaten sınırlıdır ve genellikle sadece jeneratörler devreye girene kadar veya sistemlerin güvenli bir şekilde kapatılmasına yetecek kadar (dakikalar veya saatler) güç sağlamak üzere tasarlanmıştır. Dolayısıyla, bir havaalanının uzun süreli bir elektrik kesintisine karşı gerçek dayanıklılığı, sadece yedek jeneratörlerinin varlığına değil, aynı zamanda bu jeneratörleri çalışır durumda tutacak yakıtın lojistik olarak sağlanabilirliğine bağlıdır.

Bu durum, uzun süreli kesintilerde riskin doğasının değiştiğini göstermektedir. Başlangıçta risk, yedek sistemlerin devreye girmemesi veya yetersiz kalması iken, süre uzadıkça risk, yedek sistemlerin (özellikle jeneratörlerin) sürdürülebilirliği, yani yakıt tedarik zincirinin devamlılığı haline gelir. Ayrıca, yedek güç sistemlerinin önceliklendirilmiş doğası (güvenlik > operasyon > konfor) , uzun kesintilerde ilginç bir dinamiğe yol açar. Hava trafik kontrolü ve pist aydınlatması gibi en kritik uçuş güvenliği sistemleri, en yüksek öncelikli yedeklemeye sahip oldukları için daha uzun süre çalışır durumda kalabilir. Ancak, check-in, bagaj taşıma, güvenlik kontrolü ve genel terminal operasyonları gibi yolcu işleme sistemleri daha az yedeklemeye sahip olabilir veya yedeklemeleri daha kısa süreli olabilir. Sonuç olarak, pistler teknik olarak kullanılabilir ve ATC hizmet veriyor olsa bile, yolcuları işleyemeyen ve destekleyemeyen bir terminal nedeniyle havaalanı fiilen operasyonel olarak felç olabilir. Bu durum, uzun süreli kesintilerde sıkça görülen yaygın uçuş iptalleri ve operasyonel durma noktasına gelinmesinin ana nedenlerinden biridir.

Tablo: Kısa ve Uzun Süreli Elektrik Kesintilerinin Havaalanı Operasyonlarına Etkilerinin Karşılaştırılması

Etki Alanı	Kısa Süreli Etkiler (<4 saat)	Uzun Süreli Etkiler (>12 saat)
Uçuş Operasyonları	Küçük gecikmeler, potansiyel olarak az sayıda iptal.	Yaygın gecikmeler, çok sayıda iptal, uçuş yönlendirmeleri, operasyonel felç riski.
Hava Trafik Kontrol (ATC)	Genellikle kesintisiz (UPS+Jeneratör), minimum etki.	Yedek güçle devam eder, ancak azalan genel kapasite ve koordinasyon zorlukları nedeniyle kısıtlamalar olabilir.
Terminal Hizmetleri (Check-in/Bagaj/Güvenlik)	Kısa kesintiler, sistemlerin yeniden başlatılması gerekebilir, küçük aksaklıklar.	Ciddi aksaklıklar, sistemlerin durması, manuel işlemlere geçiş (mümkünse), uzun kuyruklar.
Yolcu Deneyimi (Konfor/Bilgi/Mahsur Kalma)	Küçük rahatsızlıklar (aydınlatma/HVAC kesintisi), sınırlı bilgi eksikliği.	Ciddi konfor kaybı, bilgi kaosu, binlerce yolcunun mahsur kalması, temel ihtiyaçlara erişimde zorluk.
Yedek Sistemler Üzerindeki Baskı (UPS/Jeneratör)	Düşük, normal operasyonel sınırlar içinde.	Yüksek, jeneratörlerin uzun süreli çalışması, bakım ihtiyacı riski , UPS bataryalarının tükenmesi (eğer jeneratör devreye girmezse/durursa).
Yakıt Tedarik Endişesi	Genellikle yok (sahadaki depo yeterli).	Çok Yüksek, sahadaki yakıtın tükenme riski, ikmal lojistiğinin kesintiye uğraması.
Mali Etki	Sınırlı, yönetilebilir.	Çok Yüksek, milyonlarca dolarlık/euro’luk kayıplar (havayolları, havaalanı, işletmeler).

Büyük Ölçekli Elektrik Kesintilerine Karşı Havacılık Sisteminin Genel Dayanıklılığı Nedir?

Havacılık sistemi, doğası gereği karmaşık ve birbirine bağlıdır. Uçakların kendi kendine yeterliliği ile havaalanlarının yerel altyapıya bağımlılığı arasındaki kontrast, sistemin genel dayanıklılığını değerlendirirken dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Büyük ölçekli elektrik kesintileri gibi olaylar, bu sistemin zayıf noktalarını ortaya çıkarabilir, ancak aynı zamanda dayanıklılığı artırmak için sürekli çabaların olduğunu da gösterir.

Havaalanı ve Havayolu Acil Durum ve Süreklilik Planları: Hem havaalanları hem de havayolları, operasyonlarını kesintiye uğratabilecek çeşitli olaylara (doğal afetler, teknik arızalar, güvenlik olayları ve tabii ki altyapı kesintileri) karşı hazırlıklı olmak için İş Sürekliliği Yönetimi (BCM – Business Continuity Management) ve Acil Durum Müdahale Planları (ERP – Emergency Response Plans) geliştirirler. Bu planlar, elektrik kesintisi gibi senaryoları da kapsar ve genellikle şunları içerir:

• Yedek güç sistemlerinin (jeneratörler, UPS) aktivasyon prosedürleri.
• Azaltılmış kapasiteyle operasyonların nasıl yönetileceğine dair protokoller.
• Hava trafik kontrolü, yer hizmetleri, diğer havayolları, yerel acil durum servisleri ve düzenleyici kurumlar gibi paydaşlarla koordinasyon mekanizmaları.
• Yolcu ve personel iletişimi stratejileri.
• Normal operasyonlara dönüş için adımlar.

Bu planların etkinliği, sadece kağıt üzerinde var olmalarına değil, aynı zamanda düzenli olarak güncellenmelerine, test edilmelerine ve tatbikatlarla personel tarafından içselleştirilmelerine bağlıdır. Örneğin, yedek jeneratörlerin performansını doğrulamak için periyodik olarak yük bankası testleri yapılması kritik öneme sahiptir, çünkü test edilmeyen bir yedek sistemin gerçek bir acil durumda çalışacağının garantisi yoktur. Benzer şekilde, masaüstü veya tam ölçekli acil durum tatbikatları, planlardaki eksiklikleri belirlemeye ve personelin rollerini anlamasına yardımcı olur.

ICAO/EASA Kılavuzları ve Bölgesel Koordinasyonun Önemi: Uluslararası ve bölgesel havacılık otoriteleri, kriz yönetimi ve operasyonel dayanıklılık konusunda standartlar ve rehberlik sağlayarak sistemin genel direncini artırmada önemli bir rol oynar. ICAO’nun Annex 11’i, hava trafik hizmetlerinin kesintiye uğraması durumunda güvenli ve düzenli hava trafik akışını sağlamak için acil durum planlaması gerekliliklerini ortaya koyar. ICAO ayrıca, özellikle sınır ötesi etkileri olabilecek olaylar (volkanik kül bulutları, salgın hastalıklar, büyük altyapı arızaları vb.) için bölgesel kriz koordinasyon mekanizmalarının geliştirilmesini teşvik etmektedir. Avrupa’da, EASA güvenlik standartlarını belirlerken , Avrupa Havacılık Kriz Koordinasyon Hücresi (EACCC) gibi yapılar, Ağ Yöneticisi (Network Manager) desteğiyle bölgesel kriz yönetimi koordinasyonunu sağlamayı hedefler. Bu tür bölgesel ve uluslararası işbirliği, özellikle İspanya/Portekiz kesintisi gibi olaylarda görüldüğü üzere, tek bir ülkenin sınırlarını aşan krizlerin etkili bir şekilde yönetilmesi için hayati öneme sahiptir. Başarılı bir kriz yönetimi, havaalanları, havayolları, hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları (ANSP’ler) ve düzenleyici otoriteler arasında güçlü bir işbirliği ve bilgi paylaşımı gerektirir. Heathrow kesintisi sonrası yapılan analizler, paydaşlar arasındaki planlamanın parçalı olmasının ve silolaşmış çabaların, etkili bir müdahaleyi engelleyebileceğini öne sürmüştür. Bu nedenle, dayanıklılık sadece bireysel kurumların değil, tüm havacılık ekosisteminin kolektif bir sorumluluğudur.

Tespit Edilen Zayıflıklar ve Dirençliliği Artırma Çalışmaları: Geçmişte yaşanan büyük elektrik kesintileri, sistemdeki bazı zayıflıkları ortaya çıkarmıştır. Atlanta’daki olayda, hem ana şebeke hem de acil durum güç kablolarının aynı tünelden geçirilmesinin, tek bir yangınla her iki kaynağın da devre dışı kalmasına yol açan kritik bir tek nokta hatası olduğu anlaşılmıştır. Diğer durumlarda, yedek güç kapasitesinin yetersiz olduğu veya sistemlerin yeterince test edilmediği/bakımının yapılmadığı durumlar yaşanmış olabilir. Uzun süreli kesintilerde yakıt tedarikinin kritik bir darboğaz olduğu da tekrar tekrar görülmüştür. Bu dersler ışığında, havacılık sektörü ve ilgili otoriteler dayanıklılığı artırmak için çeşitli adımlar atmaktadır:

• Altyapı İyileştirmeleri: Elektrik hatlarının yeraltına alınması, kritik sistemler için yedekli enerji besleme hatları oluşturulması, tek nokta hatalarının ortadan kaldırılması gibi fiziksel altyapı güçlendirmeleri yapılmaktadır.
• Yedek Güç Kapasitesinin Artırılması: Havaalanları, artan ihtiyaçları karşılamak için daha büyük veya daha fazla sayıda jeneratör kurmaktadır.
• Enerji Çeşitliliği ve Verimliliği: Güneş panelleri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının havaalanı arazisine entegre edilmesi , enerji verimliliği önlemleri (LED aydınlatma, verimli HVAC sistemleri) ve hatta bağımsız olarak enerji üretebilen, dağıtabilen ve depolayabilen mikro şebekelerin (microgrids) kurulması gibi daha yenilikçi yaklaşımlar değerlendirilmekte ve uygulanmaktadır. Mikro şebekeler, havaalanının şebekeden bağımsız olarak kritik operasyonlarını sürdürme potansiyeli sunar.
• Finansal Destek Mekanizmaları: Örneğin ABD’de FAA, Havaalanı İyileştirme Programı (AIP) ve yeni Havaalanı Terminal Programı gibi fonlar aracılığıyla enerji tedariki, yedeklilik ve mikro şebeke projeleri de dahil olmak üzere elektriksel dayanıklılığı artırmaya yönelik projelere mali destek sağlamaktadır.

Bu çabalar, havacılık sektörünün sadece geçmişteki olaylara tepki vermekle kalmayıp, gelecekteki potansiyel kesintilere karşı daha proaktif bir şekilde hazırlandığını göstermektedir. Dayanıklılık artık sadece bir acil durum planı meselesi değil, aynı zamanda altyapı tasarımı, enerji yönetimi ve operasyonel stratejinin temel bir unsuru haline gelmektedir.

Elektrik Kesintisi Durumunda Yolcular Nasıl Bilgilendirilir ve Desteklenir?

Büyük ölçekli elektrik kesintileri gibi operasyonel aksaklıklar yaşandığında, bundan en çok etkilenenlerin başında yolcular gelir. Mahsur kalma, belirsizlik ve bilgi eksikliği, yolcu deneyimini olumsuz etkileyen başlıca faktörlerdir. Bu nedenle, havayolları ve havaalanlarının bu tür durumlarda yolcuları nasıl bilgilendirdiği ve desteklediği büyük önem taşır.

Havayolu ve Havaalanı İletişim Stratejileri ve Kanalları: Kriz anlarında etkili iletişim kritik öneme sahiptir. Havayolları ve havaalanları, yolcuları durum hakkında bilgilendirmek için çeşitli kanalları kullanır:

• Havaalanı Anonsları: Terminallerdeki genel anons sistemleri, anlık bilgi sağlamak için kullanılır, ancak bunların çalışması da güce bağlıdır.
• Dijital Kanallar: Havayolu ve havaalanı web siteleri, mobil uygulamalar ve sosyal medya platformları (özellikle X/Twitter), güncel durum bilgisi, uçuş değişiklikleri ve yolcu hakları hakkında bilgi vermek için yaygın olarak kullanılır.
• Personel Etkileşimi: Yer personeli (check-in, kapı görevlileri, müşteri hizmetleri) yolculara doğrudan bilgi ve yardım sağlamaya çalışır.

Ancak, büyük bir elektrik kesintisi sırasında iletişim altyapısının kendisi de (örneğin, internet erişimi, mobil şebekeler) olumsuz etkilenebilir. Bu durum, bilgiye en çok ihtiyaç duyulan anda bilgi akışını zorlaştırabilir. Geçmişteki olaylar (örneğin Heathrow kesintisi), iletişimdeki eksikliklerin ve gecikmelerin yolcu memnuniyetsizliğini artırdığını ve kriz yönetimini zorlaştırdığını göstermiştir. Bu nedenle, proaktif, açık, tutarlı ve empatik bir iletişim stratejisi , kriz anlarında güveni korumak için hayati önem taşır.

Mahsur Kalan Yolculara Yönelik Hizmetler (Konaklama, İkram vb.): Havayollarının, kontrolü dışındaki olaylar nedeniyle yaşanan uzun süreli gecikmelerde veya iptallerde yolculara karşı bir “özen yükümlülüğü” (duty of care) vardır. Bu yükümlülük, genellikle ulusal veya bölgesel düzenlemelerle veya havayolunun kendi taşıma koşullarıyla belirlenir. Elektrik kesintisi gibi “olağanüstü durumlar” genellikle havayollarını ek tazminat ödemekten muaf tutsa da , mahsur kalan yolculara temel hizmetleri sağlama sorumluluğu genellikle devam eder. Bu hizmetler tipik olarak şunları içerir:

• Yiyecek ve İçecek İkramı: Gecikme süresine uygun olarak makul miktarda yiyecek ve içecek sağlanması (genellikle kuponlar aracılığıyla).
• İletişim İmkanları: Yolcuların durum hakkında bilgi alabilmesi veya yakınlarıyla iletişim kurabilmesi için (örneğin, telefon veya internet erişimi) imkan sağlanması.
• Konaklama: Gecikme bir veya daha fazla gecelemeyi gerektiriyorsa, otelde konaklama sağlanması.
• Ulaşım: Havaalanı ile konaklama yeri arasındaki ulaşımın sağlanması.

Ancak, binlerce yolcunun aynı anda bu tür hizmetlere ihtiyaç duyduğu büyük çaplı bir aksaklık durumunda, bu hizmetleri organize etmek ve sunmak lojistik olarak son derece zorlayıcı olabilir. Otel odası bulmak, yeterli yiyecek ve içecek sağlamak ve ulaşımı organize etmek, özellikle havaalanı çevresindeki altyapı da kesintiden etkilenmişse, büyük bir operasyonel yük oluşturur. Yolcuların genellikle bu hizmetleri talep etmek için havayolu personeliyle iletişime geçmesi gerekir.

Yolcu Hakları ve Uygulanabilir Yönetmelikler: Yolcu hakları, genellikle uçuşun gerçekleştiği bölgeye göre değişiklik gösterir. Örneğin, Avrupa Birliği’nde EC 261 yönetmeliği, uçuş iptalleri ve uzun gecikmeler durumunda yolculara belirli haklar tanır. Ancak bu yönetmelik, havayolunun kontrolü dışındaki “olağanüstü haller” durumunda (ki büyük bir şebeke arızası genellikle bu kapsama girer) havayolunun ek tazminat ödeme yükümlülüğünü kaldırır. Bununla birlikte, bu durumlarda bile yolcuların genellikle şu hakları korunur:

• Bilgilendirme Hakkı: Gecikmenin veya iptalin nedeni ve beklenen süre hakkında zamanında bilgilendirilme.
• Seçim Hakkı (İptal Durumunda): Uçuş iptal edilirse, yolcunun bilet ücretinin tamamının geri ödenmesi veya mümkün olan en kısa sürede veya yolcunun kabul edeceği daha sonraki bir tarihte benzer koşullarda alternatif bir güzergahla son varış noktasına ulaştırılma seçeneklerinden birini seçme hakkı.
• Özen Gösterilme Hakkı: Yukarıda belirtilen yiyecek, içecek, iletişim, konaklama ve ulaşım gibi temel ihtiyaçların karşılanması.

ABD’de de Ulaştırma Bakanlığı (DOT), havayolu kaynaklı aksaklıklarda yolculara daha fazla koruma sağlamak amacıyla yeni kurallar üzerinde çalışmaktadır. ICAO da küresel düzeyde yolcu hakları konusunda temel prensipler ve rehberlik sunmaktadır. Önemli olan, yolcuların haklarını bilmeleri ve gerektiğinde havayollarından talepte bulunmalarıdır.

Tablo: Büyük Dış Kaynaklı Aksaklıklarda (Örn. Güç Kesintisi) Yolcu Hakları ve Havayolu Yükümlülükleri

Yükümlülük / Hak	Büyük Dış Kaynaklı Kesinti Sırasında Sağlanma Durumu	Dayanak (Genel İlke)
Bilgilendirme	Evet (Zamanında ve Açık Olmalı)	Özen Yükümlülüğü / Yönetmelik
Alternatif Güzergah / Geri Ödeme Seçeneği (İptalde)	Evet	Yönetmelik / ICAO Prensipleri
Özen Gösterilmesi: Yiyecek/İçecek	Evet (Gecikme eşiği karşılanırsa)	Özen Yükümlülüğü / Yönetmelik
Özen Gösterilmesi: Konaklama (Geceleme gerekirse)	Evet (Gecikme eşiği karşılanırsa)	Özen Yükümlülüğü / Yönetmelik
Özen Gösterilmesi: Otele Ulaşım	Evet (Konaklama sağlanırsa)	Özen Yükümlülüğü / Yönetmelik
Parasal Tazminat (Ek Ödeme)	Genellikle Hayır (Olağanüstü Hal)	Yönetmelik İstisnaları

Sonuç olarak, büyük elektrik kesintileri gibi dış kaynaklı aksaklıklarda yolcu desteği, genellikle parasal tazminattan ziyade temel ihtiyaçların karşılanması (bilgi, yeniden yönlendirme/iade, yiyecek, konaklama) üzerine odaklanır. Ancak, bu temel hizmetlerin bile binlerce mahsur kalmış yolcuya etkin bir şekilde ulaştırılması, havayolları ve havaalanları için devasa bir lojistik zorluk teşkil eder. Bu süreçte yaşanan iletişim aksaklıkları ise yolcu deneyimini daha da kötüleştiren ve etkili müdahaleyi engelleyebilen yaygın bir sorundur.

Sonuç: Elektrik Kesintilerine Karşı Gelişen ve Hazırlıklı Bir Havacılık Ekosistemi

Elektrik kesintileri sırasında uçakların uçup uçamayacağı ve havaalanlarının çalışıp çalışamayacağı sorusunun yanıtı, havacılık sisteminin karmaşık ve çok katmanlı yapısında yatmaktadır. Bu analiz, aşağıdaki temel sonuçları ortaya koymaktadır:

1. Uçaklar Havadayken Bağımsızdır: Modern uçaklar, uçuş sırasında ihtiyaç duydukları tüm elektriği kendi motorları, APU’ları ve acil durum sistemleri (RAT, bataryalar) aracılığıyla üretecek şekilde tasarlanmıştır. Çok katmanlı yedeklilik sayesinde, yerdeki elektrik şebekesinden tamamen bağımsızdırlar ve bu, uçuş güvenliğinin temel bir unsurudur. Dolayısıyla, yerdeki bir elektrik kesintisi, halihazırda havada olan bir uçağın temel uçuş sistemlerini doğrudan etkilemez.
2. Havaalanları Bağımlı Ama Yedeklidir: Havaalanları, operasyonları için yerel elektrik şebekesine büyük ölçüde bağımlıdır. Ancak, ATC, pist aydınlatması ve temel terminal fonksiyonları gibi kritik sistemler, düzenleyici gereklilikler doğrultusunda UPS ve yedek jeneratörlerle desteklenmektedir. Bu yedekleme, güvenlik ve temel operasyonel sürekliliği sağlamayı hedefler, ancak genellikle tüm havaalanı fonksiyonlarını tam kapasiteyle sürdürmeye yetmez.
3. Kesinti Süresi Kritik Faktördür: Kısa süreli kesintiler genellikle yedek sistemler tarafından yönetilebilir ve operasyonlar üzerinde sınırlı bir etkiye sahiptir. Ancak kesinti süresi uzadıkça, özellikle yedek jeneratörler için yakıt tedarikinin sürdürülebilirliği kritik bir darboğaz haline gelir. Uzun süreli kesintiler, yaygın uçuş iptallerine, yolcu mağduriyetine ve ciddi ekonomik kayıplara yol açar.
4. Sistemik Dayanıklılık Gelişmektedir: İspanya/Portekiz ve daha önceki Atlanta ve Heathrow olayları gibi büyük kesintiler, sistemdeki zayıflıkları (tek nokta hataları, yakıt lojistiği, koordinasyon eksiklikleri) ortaya çıkarmıştır. Buna karşılık, havacılık sektörü ve düzenleyici otoriteler, altyapıyı güçlendirerek (yedekli hatlar, mikro şebekeler ), enerji kaynaklarını çeşitlendirerek (güneş enerjisi ), acil durum planlamasını iyileştirerek ve paydaşlar arası koordinasyonu artırarak proaktif bir şekilde dayanıklılığı artırmaktadır.
5. Yolcu Yönetimi Zorlukları Devam Etmektedir: Büyük aksaklıklarda yolculara zamanında ve doğru bilgi sağlamak ve temel ihtiyaçlarını (yiyecek, konaklama) karşılamak , lojistik açıdan büyük zorluklar sunmaya devam etmektedir. İletişim kanallarının etkinliği ve özen yükümlülüğünün pratikte uygulanması, kriz anlarında kritik öneme sahiptir.

Sonuç olarak, havacılık ekosistemi, elektrik kesintileri gibi potansiyel aksaklıklara karşı hem doğasında var olan (uçakların bağımsızlığı) hem de sonradan inşa edilen (havaalanı yedek sistemleri, acil durum planları) savunma mekanizmalarına sahiptir. Bu sistem mükemmel olmasa da ve büyük olaylar hala ciddi aksamalara neden olabilse de, güvenlik odaklı tasarımı, düzenleyici denetimi ve yaşanan olaylardan ders çıkarma kapasitesi sayesinde sürekli olarak gelişmekte ve daha dayanıklı hale gelmektedir. Elektrik kesintileri havacılık için bir zorluk olmaya devam edecek, ancak sistem bu tür zorluklarla başa çıkmak için giderek daha donanımlı hale gelmektedir.