Endonezya, Türkiye’nin 5. nesil savaş uçağı KAAN projesinde yer almak istediğini resmen açıkladı. Bu önemli gelişme, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto’nun Türkiye ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile gerçekleştirdiği resmi görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında duyuruldu. Subianto, Türkiye’nin savunma sanayi projelerine duydukları ilgiyi dile getirerek, Endonezya’nın KAAN projesine katılmak istediğini belirtti.
Önemli Gelişme: Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto, Türkiye’nin 5. nesil savaş uçağı KAAN projesine katılmak istediklerini açıkladı. İki ülke arasında bu konuda karşılıklı görüşmeler başladı.
KAAN Projesi: Türkiye’nin 5. Nesil Savaş Uçağı
KAAN, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk yerli ve milli 5. nesil savaş uçağıdır. Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın envanterinden 2030’lu yıllardan itibaren kademeli olarak devreden çıkartılması düşünülen F-16 uçaklarının yerini alması planlanan KAAN, yurt içi imkân ve kabiliyetler ile tasarlanıp geliştirilmektedir.
KAAN projesi, Türkiye’yi dünyada ABD, Rusya ve Çin gibi 5. nesil bir muharip uçağı üretebilecek altyapı ve teknolojiye sahip sınırlı sayıdaki ülkeler arasına yerleştirmiştir. Proje kapsamında, yeni nesil bir uçakta olması gereken düşük görünürlük, dâhili silah yuvası, yüksek manevra kabiliyeti, artırılmış durumsal farkındalık ve sensör füzyonu gibi teknoloji alanlarında önemli kabiliyetler kazanılmıştır.
KAAN’ın Teknik Özellikleri
KAAN, 5. nesil çok rollü bir savaş uçağı olarak hem hava-hava hem de hava-yer muharebelerinin gereksinimleri için üstün kabiliyetler sağlamaktadır. Uçağın temel teknik özellikleri şunlardır:
| Özellik | Değer |
|---|---|
| Uzunluk | 21 metre (69 ft) |
| Yükseklik | 6 metre (20 ft) |
| Kanat Açıklığı | 14 metre (46 ft) |
| Motor | 2 adet General Electric F110-GE-129 artyakıcı turbofan |
| İtki Gücü (Artyakıcı Olmadan) | 2 × 17.155 pound-kuvvet (76 kN) |
| İtki Gücü (Artyakıcı İle) | 2 × 29.400 pound-kuvvet (131 kN) |
| Maksimum Hız | 1,8 Mach (2.210 km/sa) |
| Servis Tavanı | 55.000 fit (17.000 m) |
| G Limiti | +9g / -3,5g |
KAAN’ın kokpiti, insansız savaş araçları, İHA ve SİHA’lara da komuta edecek şekilde tasarlanmıştır. Bu yönüyle sadece bir avcı bombardıman uçağı değil, aynı zamanda komuta kontrol uçağı olarak da değerlendirilebilir. Uçak, süper seyir, yüksek manevra, düşük radar görünürlüğü, geliştirilmeye açık aviyonik mimari, artırılmış durumsal farkındalık, hassas hedefleme ve birlikte çalışabilme gibi yeteneklerle donatılmıştır.
KAAN’ın Maliyeti ve Fiyatlandırması
TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil’in açıklamalarına göre, KAAN projesi için bugüne kadar tesisler de dahil olmak üzere toplam 2 milyar dolar harcama yapılmıştır. Bu rakam, projenin geliştirme maliyetini ve altyapı yatırımlarını içermektedir.
KAAN’ın Birim Maliyeti: KAAN’ın birim maliyetinin, rakibi olarak görülen F-35 savaş uçağından daha düşük olması beklenmektedir. F-35’in birim maliyeti yaklaşık 130 milyon dolar civarındayken, KAAN’ın birim fiyatının 100-110 milyon dolar aralığında olacağı tahmin edilmektedir.
TUSAŞ’ın planlarına göre, 2028 yılında 20 adet KAAN’ın Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilmesi hedeflenmektedir. İlerleyen süreçlerde üretim sayısının artması ve yüzlerce KAAN’ın envantere girmesi planlanmaktadır. Uluslararası ortaklıklar ve ihracat potansiyeli, projenin ekonomik sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Endonezya Hava Kuvvetleri’nin Mevcut Durumu
Endonezya Hava Kuvvetleri (Tentara Nasional Indonesia Angkatan Udara – TNI-AU), Güneydoğu Asya’nın en büyük hava kuvvetlerinden biridir. Geniş bir takımada ülkesi olan Endonezya’nın hava savunması ve hava üstünlüğü, ulusal güvenlik stratejisinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.
Mevcut Savaş Uçağı Envanteri
Endonezya Hava Kuvvetleri’nin mevcut savaş uçağı envanteri şu şekildedir:
| Uçak Tipi | Adet | Menşei | Durum |
|---|---|---|---|
| Sukhoi Su-27 | 5 | Rusya | Aktif |
| Sukhoi Su-30 | 11 | Rusya | Aktif |
| F-16 Fighting Falcon | 33 | ABD | Aktif |
| T-50 Golden Eagle | 16 | Güney Kore | Aktif (Eğitim/Hafif Saldırı) |
| Hawk 200 | 15 | İngiltere | Aktif (Hafif Saldırı) |
| EMB-314 Super Tucano | 16 | Brezilya | Aktif (Hafif Saldırı/COIN) |
Bu envanter, Endonezya’nın çeşitli ülkelerden tedarik ettiği karma bir yapıya sahiptir. Bu durum, lojistik ve bakım açısından zorluklar yaratmakta ve standartlaşma ihtiyacını ortaya koymaktadır. Ayrıca, mevcut uçakların bir kısmı modernizasyon gerektirmekte veya yakın gelecekte hizmet ömrünün sonuna yaklaşmaktadır.
Modernizasyon Planları ve Siparişler
Endonezya Hava Kuvvetleri, son yıllarda kapsamlı bir modernizasyon programı başlatmıştır. Bu program kapsamında şu anlaşmalar yapılmıştır:
- Rafale Savaş Uçakları: Endonezya, Fransız Dassault Aviation’dan 42 adet Rafale savaş uçağı satın almak için yaklaşık 8,1 milyar ABD doları değerinde bir anlaşma imzalamıştır. İlk teslimatların 2026 yılında başlaması planlanmaktadır.
- F-15EX Eagle II: Endonezya, Boeing ile 24 adet F-15EX savaş uçağı tedarik etmek için 13,9 milyar dolar değerinde bir mutabakat zaptı imzalamıştır. Bu anlaşma ile Endonezya, ABD Hava Kuvvetleri’nden sonra F-15EX modelini kullanan ilk ülke olacaktır.
- KF-21 Boramae: Endonezya, Güney Kore ile ortak geliştirilen KF-21 Boramae (eski adıyla KF-X) projesinde ortaktır ve 50 adet uçak almayı planlamaktadır.
Dikkat Çekici Nokta: Endonezya’nın farklı ülkelerden (Fransa, ABD, Güney Kore) savaş uçağı tedarik etme stratejisi, savunma tedarikinde çeşitlendirme politikasını yansıtmaktadır. KAAN projesine katılım isteği de bu stratejinin bir parçası olarak değerlendirilebilir.
Endonezya’nın Savunma Bütçesi ve Uzun Vadeli Planları
Endonezya’nın savunma bütçesi 2023 yılında 9,48 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Ülke, 2040’ların ortalarına kadar askeri modernizasyon için 125 milyar ABD doları tutarında bir yatırım planı açıklamıştır.
Endonezya cumhurbaşkanlığı ofisinden gelen bir taslak düzenlemeye göre, her biri beş yıl süren beş ‘stratejik plan’ dönemi boyunca Endonezya Silahlı Kuvvetleri (TNI) modernizasyon finansmanı için 124,9 milyar ABD doları gerektiği belirtilmiştir. Bu 25 yıllık dönemde savunma teçhizatı için 79 milyar dolar, idame için 32,5 milyar dolar ve dış kredilerdeki faiz ödemeleri için 13,4 milyar dolar tutarında finansman öngörülmektedir.
Endonezya’nın savunma stratejisi, yerli endüstriden tedarike öncelik vermektedir. Ancak, yerli ürünlerin tedarik edilememesi durumunda yabancı ürünler tercih edilebilmektedir. Savunma ekipmanı ithal edildiğinde ise, yerel endüstrinin tedarik sürecine katılımını desteklemek için “teknoloji transferleri ve denkleştirmeleri” uygulaması gerekli görülmektedir.
Türkiye-Endonezya Savunma İşbirliği
Türkiye ve Endonezya arasındaki diplomatik ilişkiler 1950 yılında kurulmuş olup, iki ülke arasındaki savunma işbirliği son yıllarda önemli ölçüde gelişmiştir. 2024 yılı, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 75. yılı olarak kutlanmaktadır.
12 Şubat 2025’te iki ülke arasında imzalanan 12 mutabakat metni arasında savunma alanında “Savunma Bakanlığı Arasında Savunma Sanayii İşbirliği Mutabakat Muhtırası” da yer almıştır. Bu anlaşma, iki ülke arasındaki savunma işbirliğini daha da derinleştirme potansiyeline sahiptir.
Türk savunma sanayii şirketleri, Endonezya pazarında aktif olarak yer almaktadır. ASELSAN ve ROKETSAN gibi Türk savunma sanayii devleri, Endonezya’da stratejik iş birliği anlaşmalarına imza atmıştır. Türkiye’nin ANKA-S İHA’ları da Endonezya Hava Kuvvetleri tarafından ilgi görmektedir.
Ticaret Hedefi: Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Endonezya Cumhurbaşkanı Subianto arasındaki görüşmede, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 10 milyar dolar hedefine yükseltilmesi için atılabilecek adımlar değerlendirilmiştir.
